تجهیزات پسیو فیبر نوری چه نقشی در شبکه‌های ارتباطی دارند؟

قطعات پسیو فیبر نوری نقش مهمی در ایجاد شبکه‌های مخابراتی، فراهم کردن کانال‌های ارتباطی، حفاظت فیزیکی از شبکه و افزایش کیفیت و سرعت انتقال داده دارند.

قطعات پسیو فیبر نوری چیست؟

شبکه‌ها به دو دسته فعال (Active) و غیرفعال (Passive) تقسیم‌بندی می‌شود. شبکه نوری غیرفعال (PON) شبکه‌ای است که اتصال را از یک نقطه به چند نقطه برقرار می‌سازد. این شبکه معمولا برای ارتباطات مخابراتی استفاده می‌شود. شبکه نوری غیرفعال با توجه به مقصد نهایی شبکه به سه دسته منتهی به خانه، منتهی به ساختمان و منتهی به زنجیره تقسیم‌بندی می‌شود.

کلمه غیرفعال این واقعیت را توصیف می‌کند که انتقال سیگنال در سراسر شبکه به صورت فیبر نوری، نیازی به توان الکترونیکی فعال ندارد. این برخلاف قطعات نوری فعال است که برای عبور و صدور سیگنال‌ها به توان الکترونیکی نیاز دارند. در نتیجه می‌توان گفت که تجهیزات پسیو آن دسته از قطعات، دستگاه‌ها و سخت‌افزار‌هایی هستند که سیگنال‌های الکترونیکی تولید نمی‌کنند و تنها نقش انتقال‌دهنده اطلاعات به تجهیزات اکتیو را دارند.
وجود هر دو نوع تجهیزات اکتیو و پسیو برای شبکه الزامی است و هر کدام بسته به وظایف مربوطه، نقش مهمی را در شبکه ایفا می‌کنند. به همین دلیل خرید تجهیزات پسیو فیبر نوری نباید امری پیش‌پاافتاده تصور شود. معمولا قیمت تجهیزات پسیو فیبر نوری نسبت به تجهیزات اکتیو کمتر است که این موضوع به علت ساختار ساده‌تر و پیچیدگی‌های فنی کمتر این قطعات است.

تجهیزات passive فیبر نوری چگونه عمل می‌کنند؟

یک سیستم PON از دستگاه OLT در دفتر مرکزی ارتباطات و چندین واحد شبکه نوری ONU در نزدیکی کاربران نهایی تشکیل شده است. دستگاه OLT (Optical Line Terminal) وظیفه ارسال و دریافت سیگنال‌های نوری را به ONTها دارند. عبارتONT مخفف Optical Network Terminal است و به دستگاهی گفته می‌شود که در سمت مشترک شبکه نصب خواهد شد.

اجزا تجهیزات پسیو فیبر نوری

زیرساخت هر شبکه را تجهیزات passive فیبر نوری تشکیل می‌دهند. از همین رو می‌توان آن‌ها را عامل اصلی و اولیه تشکیل شبکه نامید. با وجود آن که این قطعات سیگنال الکترونیکی تولید نمی‌کنند و برای فعالیت به جریان برق نیاز ندارند، اما نقش بسیار حیاتی در ایجاد ارتباط و افزایش کیفیت و سرعت انتقال داده‌ها دارند. همچنین تجهیزات پسیو فیبر نوری نقش مهمی در پایداری شبکه ایفا می‌کنند. در ادامه به بررسی مهمترین سخت‌افزارهای پسیو فیبر نوری می‌پردازیم.

کابل شبکه

یکی از اصلی‌ترین قطعات پسیو فیبر نوری کابل شبکه (Network Cable) است. کابل شبکه نوعی سیم محسوب می‌شود که برای ارتباطات راه دور استفاده می‌شود و داده را بین کامپیوترها و سیستم‌های پردازنده در یک شبکه جا‌به‌جا می‌کند. معمولا این کابل‌ها به صورت خارجی یا روکار (External) به کامپیوترها متصل می‌شوند و برای اموری مثل اتصال کامپیوتر به مودم یا سوئیچ به پرینت‌سرور مورد استفاده قرار می‌گیرد. گاهی اوقات نیز این کابل‌ها در دیواره‌ها قرار می‌گیرند تا بتوانند دستگاه‌های مختلف یک شبکه بزرگ را به یکدیگر متصل کنند.
کابل‌های شبکه انواع مختلفی دارد که از مهمترین‌ها می‌توان به نوع پیچ خورده، کواکسیال، اترنت و فیبر نوری اشاره کرد. انواع مختلف کابل شبکه برای کاربردهای خاص استفاده می‌شود و همه آن‌ها کاربردهای یکسانی ندارند. بنابراین قبل از خرید تجهیزات passive فیبر نوری و کابل‌ها باید نسبت به کاربردها، همخوانی قطعات با یکدیگر و قابلیت‌های آن‌ها اطلاعات لازم را کسب کرد.

رک شبکه

رک شبکه (Network Rack) فضایی است که از آن برای قرار دادن تجهیزات مرتبط با شبکه مثل روتر‌ها، کابل‌های شبکه، سوئیچ‌ها و سایر لوازم جانبی استفاده می‌شود.

رک‌های شبکه از نظر ابعاد معمولا باریک هستند. عمق هر رک حدود ۳۱ اینچ (بین ۷۰ تا ۸۰ سانتی‌متر) است و همراه‌ با درب یا پنل‌هایی برای بستن محفظه رک تولید می‌شوند. این رک‌ها به گونه‌ای طراحی می‌شوند که مدیریت شبکه به راحتی انجام شود و دسترسی به نقاط حساس یا کلیدهای مختلف در مواقع لزوم آسان صورت پذیرد.

سوکت‌های دیواری

سوکت‌های دیواری برای اتصال کابل‌های برق به سیستم‌های برق‌کشی داخلی (توکار) استفاده می‌شوند. هر پریز یا سوکت دیواری دارای یک کانکتور مادگی (female connector) است که می‌تواند یک اتصال‌دهنده (male plug connector) را میزبانی کند. سوکت‌های برقی باعث افزایش ایمنی شبکه، کاهش خطر برق گرفتگی نیروی انسانی و سوختگی‌های محیطی می‌شوند.

ماژول پاور

ماژول‌های پاور (Power Moudle) بهترین گزینه برای سوئیچینگ و تعویض حالت جریان بالای برق است. ماژول پاور که با نام ماژول برق نیز شناخته می‌شود یک وسیله الکتریکی قدرتمند است که از یک یا چند جز تشکیل شده و در یک واحد یا شبکه مستقل به کار می‌رود. این قطعات معمولا دارای یک صفحه هستند که هیت‌سینک (Heat Sink) و کنتاکت‌های الکتریکی روی آن‌ها نصب می‌شود. این صفحه قابلیت نصب و جداسازی آسان قطعات متصل شده را برای کارشناس‌های شبکه فراهم می‌کند.

پچ کورد و پچ پنل شبکه

از پچ کورد شبکه (Patch Cotd) برای اتصال اجزای یک شبکه به یکدیگر استفاده می‌شود. اجزای مختلف شبکه باید با استفاده از کابل و پچ به یکدیگر متصل شده یا تمام آن‌ها به پچ پنل (Patch Cord Panel) متصل شده تا ارتباط بین اجزا برقرار شود. پچ کورد شبکه از زوج‌های متصل به یکدیگر (Twisted Pair) تشکیل می‌شود که توانایی انتقال اطلاعات را دارند. پچ کوردها بر اساس نوع سوکت، کابل یا شماره کت (Category) تقسیم‌بندی می‌شوند.

ترانک شبکه

ترانک شبکه (Trunking) یک خط یا پیوند ارتباطی است که برای حمل چندین سیگنال به طور همزمان طراحی شده است تا دسترسی شبکه را بین دو نقطه فراهم کند. ترانک‌ها معمولاً دستگاه‌ها و سوئیچ‌ها را در یک سیستم ارتباطی به هم متصل می‌‌کنند.
یک ترانک شبکه می‌تواند از چندین سیم، کابل یا رشته فیبر نوری تشکیل شده باشد که در یک کابل فیزیکی به هم متصل شده‌اند تا پهنای باند موجود را به حداکثر برسانند. همچنین ترانک می‌تواند از یک زنجیره با ظرفیت بالا تشکیل شده باشد که سیگنال‌های زیادی روی آن مالتی‌پلکس می‌شوند.

داکت

کابل فیبر نوری اغلب در یک محفظه داخلی نصب می‌شود تا حفاظت فیزیکی برای کابل فیبر نوری فراهم شود. این محفظه معمولا با نام داکت شناخته می‌شوند. داکت‌ها در انواع پلاستیکی، بتنی، فولادی، آهنی و … موجود است. از آنجایی که کابل فیبر نوری در مقابل نیروهای کششی، خمشی و فشاری مقاومت بالایی ندارد، باید مراقب آسیب‌های احتمالی در حین عملیات نصب و بهره‌برداری کابل‌ها باشیم. داکت‌ها به خوبی می‌توانند این وظیفه را انجام دهند و از کابل‌های فیبر نوری محافظت کنند.

کیستون شبکه

کیستون‌ شبکه (Network Keystone) قطعه متصل کننده ماژول کیستون است که در شبکه های LAN کاربرد دارند. این قطعه یک کانکتور مادگی است که معمولا در صفحات دیواری یا پچ پنل‌ها نصب می‌شود و به کانکتور نر که به آن پلاگین کیستون نیز می‌گویند متصل می‌شود. ماژول کیستون برای نصب جک‌های برق فشار ضعیف مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین از این قطعه می‌توان برای نصب کانکتورهای نوری در صفحات دیواری یا پچ پنل‌ها استفاده کرد.

خرید تجهیزات پسیو فیبر نوری

قطعات پسیو فیبر نوری پیچیدگی‌های فنی کمتری دارند و معمولا انتخاب آن‌ها نسبت به تجهیزات اکتیو آسان‌تر است. البته هر کدام از این قطعات انواع مختلفی دارند که می‌توانند عامل تعیین‌کننده‌ای برای کیفیت ارتباطات باشند. به همین دلیل نباید در زمان خرید تنها به قیمت تجهیزات پسیو فیبر نوری توجه کرد زیرا کارایی ضعیف هر کدام از این قطعات می‌تواند منجر به قطعی شبکه یا نقص‌های جدی در فرایندهای ارتباطی شود.

سوالات متداول

نقش اصلی قطعات پسیو فیبر نوری در شبکه چیست؟

این قطعات وظیفه انتقال داده‌ها و تامین فیزیکی امنیت شبکه را برعهده دارند.

چه تفاوتی بین سخت‌افزارهای پسیو فیبر نوری و دستگاه‌های اکتیو وجود دارد؟

سخت‌افزارهای پسیو نیازی به توان الکتریکی ندارند اما قطعات اکتیو برای صدور و انتقال سیگنال باید از توان الکتریکی استفاده کنند.

آیا همیشه شبکه‌ها به سخت‌افزارهای پسیو فیبر نوری نیاز دارند؟

بله؛ این قطعات زیرساخت شبکه را فراهم می‌کند و انتقال اطلاعات بدون استفاده از آن‌ها تقریبا غیرممکن است.

https://www.techopedia.com/definition/15999/keystone-jack
https://www.techtarget.com/searchnetworking/definition/trunk
https://netran.net/mag/%D9%BE%DA%86-%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D9%88-%D9%85%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%A2%D9%86/
https://www.fierceelectronics.com/electronics/what-a-power-module
https://www.easytechjunkie.com/what-is-network-cable.htm#comments
https://www.techtarget.com/searchnetworking/definition/passive-optical-network-PON
https://www.reviewplan.com/server-vs-network-rack/
https://www.wise-geek.com/what-are-wall-sockets.htm