چکیده
طراحی و توسعه شبکههای کامپیوتری دارای یک نقش کلیدی و حیاتی در پیشرفت و توسعه یک کشور در ابعاد مختلف میباشد و آشنایی و کسب تجربه در این امور از ملزومات رشته مهندسی کامپیوتر است. در این راستا،ما در شرکت شبکه تکوین اندیشه برتر، که از جمله شرکتهای پیشرو در حوزه ارتباطات در کشور است، در حوزه شبکههای کامپیوتری و مخابراتی و به طور خاصتر شبکههای گسترده یا WAN[1]، شبکههای محلی یا LAN[2] وفناوری پیشرفته GPON[3] پرداخته ایم. همچنین، در کنار موارد ذکر شده آشنایی با تجهیزات سخت افزاری موجود در شرکت و مورد نیاز برای ایجاد و نگه داری از یک شبکه GPON در دستور کار قرار گرفت. در این گزارش ابتدا یک مقدمه برای آشنایی خواننده این گزارش با موضوعات مورد بررسی و دلیل اهمیت بررسی این موضوعات ارائه شده است و در گام بعدی معرفی شرکت شبکه تکوین اندیشه برتر صورت گرفته است. و در انتها یه بیان نتیجه گیری پرداخته شده است.
کلمههای کلیدی:
شبکههای کامپیوتری، شبکههای گسترده، شبکههای محلی، فناوری GPON، شرکت شبکه تکوین اندیشه برتر.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
1-1 مزایای استفاده از فناوریهای نوین در شبکههای کامپیوتری 2
3-1 تاریخچه………………………………………………………………. 12
3-2مفاهیم شبکههای ………………………………………………GPON …………………………………………………12
3-3 اجزاء اصلی شبکه ……………………………………………..GPON 14
3-4 مقایسه فیبر نوری و کابل مسی………………………………… 19
3-5 تقسیم کنندههای فیبر نوری…………………………………………….. 23
3-6 طراحی شبکههای …………………………………………………GPON 26
3-7 تضعیف در فیبر نوری ……………………………………………..[7] 36
3-8 محاسبه بودجه پیوند .………………………………………………………..[7] 39
3-9 توصیه هایی در باب کاهش هدر رفت در فیبرنوری………….. 39
3-10 انواع تجهیزات شبکه…………………………………………… 41
فهرست اشکال
عنوان صفحه
شکل 1 – مزایای فیبر نوری نسبت به کابل مسی [1] 3
شکل 3 – Huawei OLT 5608T [9] 15
شکل 4 – Huawei OLT 5603T [9] 16
شکل 7 – مقایسه فیبر نوری و کابل مسی [10] 20
شکل 8 – مقایسه حجم فیبر نوری و کابلهای مسی [1] 22
شکل 9 – یک نمونه تقسیم کننده[9] 24
شکل 10 – یک نمونه تقسیم کننده[9] 25
شکل 11 – معماری یک شبکه GPON FTTH [8] 26
شکل 12 – قدمهای لازم برای طراحی یک شبکه GPON FTTH [8] 30
شکل 13 – قسمت تغذیه کننده شبکه GPON FTTH [8] 32
شکل 14 – انواع هدررفت در یک فیبر نوری 36
شکل 15 – تلفات انواع مختلف فیبر 37
شکل 16 – تضعیف ناشی از خمش در فیبر نوری 38
شکل 17 – یک نمونه از بازرس فیبر [6] 42
شکل 18 – یک نمونه دستگاه تست هدر رفت نوری [9] 43
شکل 19 – یک نمونه از دستگاه [9] OTDR 44
فصل اول
مقدمه
1- مقدمه
در این فصل به بیان اهمیت شبکه های فیبر نوری پرداخته میشود و سعی گشته است تا خواننده به اهمیت استفاده از شبکههای فیبر نوری در زیرساختها و فواید متعدد آن و برتری قابل توجه آن نسبت به شبکههای سنتی پی ببرد.
1-1 مزایای استفاده از فناوریهای نوین در شبکههای کامپیوتری
امروزه اهمیت شبکههای فیبر نوری بیشتر از قبل مورد توجه کاربران و شرکتهای ارائه دهنده خدمات اینترنتی واقع شده است. استفاده از کابلهای فیبر نوری به دلایل متعددی نسبت به گذشته به مراتب رایجتر گردیده است. از جمله این دلایل میتوان به کاهش قابل توجه هزینههای نصب و نگه داری و هم چنین ارزانتر بودن خود کابلهای فیبر نوری نسبت به کابلهای مسی اشاره کرد. به علاوه از یک کابل فیبر نوری میتوان برای چندین سرویس استفاده کرد در حالی که در غیر این صورت باید کابلهای به مراتب بیشتری استفاده کرد. وزن کابلهای فیبر نوری نیز به مراتب کمتر از کابلهای مسی میباشد و حجم کمتری را نیز اشغال میکنند و با توجه به پهنای باند تقریبا بی نهایت کابلهای فیبر نوری با تغییرات تکنولوژی، هنگام ارتقا، نیازی به کابلهای جدید نخواهد بود[1].
شکل 1 – مزایای فیبر نوری نسبت به کابل مسی [1]
در این میان، شبکههای فیبر نوری، در استانداردهای پسیو نوری، یا به اختصار PON[4] مختلفی قابل پیاده سازی میباشند. یکی از انواع PON، GPON نام دارد. GPON از ATM[5] برای صوت، از اترنت برای داده و کپسوله سازی اختصاصی برای صدا استفاده میکند. به این معنی که به جای بستههای داده با حجمهای متغییر از سلولهای با اندازه ثابت بهره میبرد و سرعتهای بالاتری را در پهنای باند دانلود و آپلود ارائه میدهد[2]. شبکه GPON، با توپولوژی نقطه به چند نقطه[6] کار میکند.
فصل سوم
آموختههای دوره کارآموزی
در این قسمت سعی گشته است تا مطالعات وسیع و حضور در پروژهها و فعالیتهای تئوری و عملی مختلف کسب شده است، به طور مفید و با استفاده از منابع معتبر، به خواننده گزارش ارائه گردد.
1-3 تاریخچه
فناوری شبکههای نوری پسیو یا PON در اواسط دهه 90 در دسترس بوده است. از زمان توسعه گسترده شبکه، استانداردهای مختلفی ایجاد شده و به بلوغ رسیده اند. شبکه نوری پسیو با بهره گیری از APON [24] ایجاد شد و سپس در شبکه نوری پسیو پهن باند یا BPON[25] که با APON سازگار است، تکامل یافت. سپس، EPON [26] و GPON پیشرفت زیادی در فاصله انتقال داده و پهنای باند به ارمغان آوردند. در ادامه به بررسی عمیقتر شبکههای GPON پرداخته میشود[3].
2-3 مفاهیم شبکههای GPON
تکنولوژی GPON، نسبت به تکنولوژیهای APON و BPON دارای پهنای باند وسیعتری میباشد. در حوزههای متنوعی میتوان از تکنولوژی GPON بهره برداری کرد. در کاربردهای مرتبط با حوزه فیبر به صفحه نمایش یا به اختصار FTTD [27]، توزیع GPON از طریق اتصال دهندههای فیبر نوری سیمپلکس[28] تک حالته و تقسیم کننده نوری پسیو معمولا با استفاده از اتصال دهندههایی مسوم به APC[29] به منظور تعبیه نمودن خاتمههای دقیق، صورت میگیرد. در تکنولوژی GPON چهار بخش اصلی وجود دارند که عبارتند ازترمینال خط نوری، پایانه شبکه نوری رسانه انتقال دهنده که در واقع کابل کشی و سایر بخشهای مرتبط هستند و تقسیم کننده [30]های فیبر نوری، که همگی این اجزا با هم یک سیستم GPON را تشکیل میدهند. [3] در ادامه به تفصیل به بیان نقش هر یک از این اجزا سیستم میپردازیم.
3-3 اجزاء اصلی شبکه GPON
ترمینال خط نوری، دستگاهی است که به عنوان نقطه پایانی ارائه دهنده سرویس اینترنت یا ISP [31]شما در شبکه نوری پسیو عمل میکند.ترمینال خط نوری همچنین رابط بین شبکه نوری پسیو و شبکه اصلی ارائه دهنده سرویس اینترنتی را فراهم میکند. به زبان ساده ،ترمینال خط نوری از جمله تجهیزات ارائه دهنده سرویس اینترنت است.[4]
ترمینال خط نوری معمولا در مرکز داده[32] یا اتاق شامل تجهیزات اصلی قرار دارد. یکترمینال خط نوری سیگنالهای نوری منتقل شده از طریق فیبر را به سیگنالهای الکتریکی تبدیل کرده و آنها را به یک سوئیچ اصلی اترنت ارائه میدهد. سیگنال توزیع ترمینال خط نوری با کابل کشی پشتی یا کابل کشی افقی از طریق تقسیم کنندههای نوری متصل میشود که در هر خروجی محل کار به پایانه شبکه نوری متصل میشوند. سیگنال توزیع ترمینال خط نوری با کابل کشی پشتی یا کابل کشی افقی از طریق تقسیم کنندههای نوری متصل میشود که در هر خروجی محل کار به پایانه شبکه نوری وصل میشوند. [3]
دستگاههای ترمینال خط نوری مختلفی در شرکت شبکه تکوین اندیشه برتر استفاده میشوند. یکی از دستگاههای ترمینال خط نوری موجود در شرکت دستگاه مرکزی OLT HUAWEI5608Tاست. این دستگاه دارای8 یا 16پورت به ازای هر کارت است. به نحوی که روی هر پورت، میتوان تا 128مشترک را با استفاده از یک اسپلیتر 128تایی سرویس دهی کرد. البته این تعداد برای محیط آزمایشگاهی است و در عمل مشاهده شده است که میتوان حداکثر از اسپلیتر64 تایی برای سرویس دهی مناسب به کاربران شبکه استفاده کرد. ظرفیت دانلود هر یک از پورتها معادل 5/2 گیگابایت است و ظرفیت آپلود هریک از آنها نیز معادل 25/1 گیگابایت میباشد. شایان ذکر است که این ظرفیت بین مشترکین تقسیم میشود و برای سرویس دهی در سرعتهای بالاتر میتوان از تقسیم کنندههای کوچکتر مثلا تقسیم کنندههای 32 تایی استفاده کرد. اینترمینال خط نوری جزوترمینالهای کوچک میباشد و صرفا دارای دو کارت سرویس میباشد. همچنین دارای دو کارت کنترلی است که این امکان را فراهم میسازد که در صورت وقوع آسیب دیدگی در کارت کنترلی، دستگاه خاموش نشود و از
کار نیفتند و اگر یکی از کارتهای کنترلی آسیب دید دیگری در بتواند جای آن کارت آسیب دیده را مدار پر کند. همچنینترمینالهای خط نوری با ظرفیت بالاتر نیز را در طول دوره کارآموزی بررسی شده اند. برای مثال از مدلهای دیگر موجود در شرکت میتوان به مدل HUAWEI OLT MA 5603T اشاره کرد، که 6 کارت 16 پورت روی آن نصب میشوند و دارای دو عدد کارت کنترلی است که امکان سرویس دهی به تعداد بسیار بیشتری از مشترکین را نسبت به نمونه قبلی فراهم میکند.
پایانه شبکه نوری یا به اختصار ONT، دستگاهی است که به عنوان نقطه پایانی زنجیره مخابراتی شبکههای نوری پسیو در انتهای سمت کاربر عمل میکند. مخفف دیگری که باید به آن اشاره کرد ONU است. اصطلاحات ONU و ONT اغلب به جای یکدیگر استفاده میشوند و کم و بیش معانی یکسانی دارند. به زبان ساده ، یک پایانه شبکه نوری به تجهیزات سمت کاربر اشاره میکند و در مکانهایی مثل خانه یا محل کار افراد قرار میگیرد. [4]
پایانه شبکه نوری به عنوان مودم نوری عمل میکند و از طریق کابل فیبر نوری با ارائه دهنده سرویس اینترنتی شما ارتباط برقرار میکند پایانه شبکه نوری دادههای کاربر را در بالادست[33] بهترمینال خط نوری ارسال میکند و دادهها را در کانال پایین دست [34] دریافت میکند. [4] پایانه شبکه نوری با کابل فیبر نوری به نقطه پایانی [35]متصل میشود و از طریق کابل لن یا اترنت به روتر شما متصل میشود. در واقع پایانه شبکه نوری این سیگنالهای نوری را به سیگنالهای الکتریکی تبدیل میکند تا به دستگاه نهایی برسند. به علاوه، پایانههای شبکه نوری همیشه دارای چندین پورت اترنت برای اتصال به خدمات IP مانند CPUها ، تلفنها ، نقاط دسترسی بی سیم و سایر اجزای ویدئو است. [3]
دسته بندی مختلف پایانههای شبکه نوری تابع عواملی همچون تعداد پورتهای تلفن، تعداد پورتهای LAN و همچنین سرعت آنها است. در طول مدت کارآموزی با انواع مختلفی از مودمهای پایانه شبکه نوری شرکت کار کرده ام و به تعمیق آگاهی فنی خود در مورد این مدلها پرداختم که از انواع آنها میتوان به مودمهای شرکت هوآوی به نامهایHuawei ONT HG8245H ، Huawei ONT HG8546M، Huawei ONT HG8346M، و Huawei ONT HG8546M اشاره کرد. دو مدل از مدل های ذکر شده را در شکلهای شماره 5 و 6 مشاهده میکنید.
4-3 مقایسه فیبر نوری و کابل مسی
رسانه انتقال دهنده، GPON سیگنالها را از طریق زیرساختهای کابل کشی فیزیکی پسیو منتقل میکند. رسانههای انتقال دهنده شامل مس ، فیبر نوری کابلهای وصله ای ، محفظهها ، پنلهای آداپتور ، اتصالات ، تقسیم کنندهها و سایر مواد است. همه این مولفههای رسانه ای انتقال دهنده باید در بودجه ضررکانال[36] لحاظ شوند تا عملکرد سیستم بهبود پیدا کند. در مورد بودجه ضرر کانال در بخشهای جلوتر گزارش توضیحاتی ارائه شده است. [3]
جدول زیر به مقایسه کابلهای فیبر نوری و کابلهای مسی در پارامترهای مختلفی میپردازد:
شکل 7 – مقایسه فیبر نوری و کابل مسی [10]
طبق دادههای جدول بالا، از نظر تمامیپارامترهای کیفی بررسی شده و دارای اهمیت جدول فوق، کابلهای فیبر نوری برتری چشم گیری دارند. اگرچه مس برای سیگنال صوتی کاملاً مناسب است ، اما پهنای باند بسیار کمیدارد، در حالی که فیبر عملکرد استاندارد تا 10 گیگابیت بر ثانیه و فراتر از آن را ارائه میدهد. کابلهای فیبر نوری دسترسی به بیش از 1000 برابر پهنای باند مس را ممکن میسازند و همچنین میتوانند بیش از 100 برابر بیشتر حرکت کنند. یک فیبر چند حالته معمولی دارای پهنای باند 500 مگاهرتز/کیلومتر است، بنابراین یک کابل 500 متری میتواند 1 گیگاهرتز را منتقل کند. در حالی که یک کابل cat6 میتواند 500 مگاهرتز را فقط در 100 متر منتقل کند. علاوه بر این ، افت سیگنال بیش از 500 متر در فیبر ناچیز است ، اما مس در فرکانسهای بالا اتلاف بسیار بالایی دارد[10].
انتقال فیبر نوری در مقابل مس را میتوان به عنوان سرعت فوتون در مقابل سرعت الکترون در نظر گرفت. فوتونها با سرعت نور حرکت میکنند، در حالی که الکترونهای مورد استفاده در مس کمتر از یک درصد سرعت نور را حرکت میدهند. اگرچه کابلهای فیبر نوری به سرعت نور نمیرسند، اما فقط حدود 31 درصد کندتر هستند. بنابراین تفاوتی ذاتی بین سرعت فیبر و مس وجود دارد. علاوه بر این، فیبر محدودیت فاصله 100 متری ندارد که در مس جفت پیچ خورده بدون محافظ بدون تقویت کننده امری ذاتی است. بنابراین ، فاصله میتواند از 550 متر برای حالت چند حالتهی 10 گیگابیت بر ثانیه و تا 40 کیلومتر برای کابل تک حالته متغیر باشد[10].
کابل فیبر نوری نسبت به کابل مسی بسیار کمتر در برابر عوامل مختلف محیطی حساس است. به عنوان مثال، مس در مسافت دو کیلومتری کیفیت بسیار زیادی را از دست میدهد، استفاده از کابل فیبر نوری در فاصله یکسان میتواند انتقال دادههای بسیار قابل اطمینانی را ارائه دهد. علاوه بر این، فیبر از چندین عامل محیطی مانند دما و نوسانات الکترومغناطیسی مصون است در حالی که مس این گونه نیست و میتوان بدون نگرانی کابل فیبر را در کنار تجهیزات صنعتی قرار داد. همچنین، مانند کابل اقیانوس اطلس که ایالات متحده را با اروپا و فراتر از آن متصل میکند، فیبر را میتوان در آب غوطه ور کرد[10].
از آنجا که فیبر نوری الکتریسیته را منتقل نمیکند، سیگنالها را تابش نمیکند و نمیتوان آن را شنود کرد مس از برق استفاده میکند و مستعد شنود شدن است، که میتواند منجر به ایجاد مشکل برای کل سیستم شود. یک فیبر نوری شکسته یا آسیب دیده را میتوان به سرعت با استفاده از چندین تکنیک نظارتی از جمله نظارت بر انتقال قدرت واقعی یا انتقال سیگنال آزمایشی تشخیص داد[10].
ظهور کابلهای فیبر نوری با کاهش هزینهها، افزایش پهنای باند، سرعت فوق العاده بالا و فاصله زیاد انتقال، قابلیت اطمینان عالی و امنیت کامل، مس را در هر جنبه ای از انتقال و دریافت شبکه جایگزین کرده است. کابل فیبر نوری به یکی از محبوبترین رسانهها برای نصب و راه اندازی کابلهای نسل جدید و ارتقاهایی از جمله برنامههای کاربردی پشتی، افقی و حتی صفحه نمایش تبدیل شده است. با کاهش مداوم هزینه و پیشرفتهای ذاتی که در ظاهر روزانه در اتصال فیبر نوری انجام میشود ، ساخت فیبر راحتتر و مقرون به صرفهتر خواهد شد. همچنین حجم اشغال شده توسط کابلهای فیبر نوری نیز به مراتب کمتر است[10].
شکل 8 – مقایسه حجم فیبر نوری و کابلهای مسی [1]
با این اوصاف، فقط به زمان نیاز است تا فیبر نوری به طور کامل کابل مسی را در شبکههای مسافتهای طولانی و مسافتهای کوتاه جایگزین کند[10].
5-3 تقسیم کنندههای فیبر نوری
تقسیم کنندههای فیبر نوری به کاربران این امکان را میدهند تا عملکرد مدارهای شبکه نوری را به حداکثر مقدار ممکن افزایش دهند. تقسیم کننده فیبر نوری، که به آن شکاف پرتو نیز گفته میشود، یک دستگاه توزیع قدرت نوری هدایت موج یکپارچه است که میتواند یک پرتو نوری را به به تعدادی پرتو نور تقسیم کرده و در سوی مقابل عکس همین عمل را هم انجام میدهد و شامل چندین انتهای ورودی و خروجی باشد.
شکاف فیبر نوری ، که به آن تقسیم کننده نوری یا شکاف پرتو نیز گفته میشود ، یک دستگاه توزیع قدرت نوری هدایت موج یکپارچه است که میتواند یک پرتو نوری را به دو یا چند پرتو نور تقسیم کرده و بالعکس ، شامل چندین انتهای ورودی و خروجی باشد. تقسیم کنندههای فیبر نوری نقش مهمیدر شبکههای نوری منفعل (مانند EPON ، GPON ، BPON ، FTTX ، FTTH و غیره) ایفا کرده اند و این امکان را میدهند که یک رابط PON واحد در بین تعداد زیادی از مشترکین به اشتراک گذاشته شود.[5]
شکل 9 – یک نمونه تقسیم کننده[9]
بسته به سناریوهای مختلف، از تقسیم کنندههای مختلفی میتوان استفاده کرد. ساختار یک تقسیم کننده به
این شکل است که شامل قسمتی است که کابلهای خروجی را در آن آماده میکنند. در قسمت دیگر آن کابلهای ورودی را آماده میکنند. اما بخش اصلی آن یک چیپ است که نسبت ورودی و خروجی در آن ست میشود. وقتی اتصال اتفاق میافتد و اجزا روی هم سوار میشوند، فیبرهای ورودی و خروجی و چیپ به هم وصل میشوند و چیپ شیشه ای باید توسط محفظه ای محافظت بشود که یک قطعه فلزی استیل دور آن قرار میدهند تا آن را محافظت کند و در نهایت داخل کاستهای مختلف قرار داده میشوند. بسته به نوع تقسیم کنندهها، محفظه قرار گیری آنها نیز متفاوت است.
شکل 10 – یک نمونه تقسیم کننده[9]
3-6 طراحی شبکههای GPON
معماریهای GPON، از یک توپولوژی درختی برای به حداکثر رساندن محدوده تحت پوشش خود با استفاده از حداقل انشعابها در شبکه و کاهش توان نوری حاصل شده از این امر استفاده میکند. (3 مقاله) یک شبکه دسترسی FTTH شامل پنج حوزه است، شامل یک منطقه اصلی شبکه ، یک دفتر مرکزی ، یک منطقه تغذیه کننده، یک منطقه توزیع و یک منطقه کاربر[8]. در ادامه به تشریح هریک از این حوزهها خواهیم پرداخت. شمای کلی موارد ذکر شده در شکل زیر قابل مشاهده هستند:
شکل 11 – معماری یک شبکه GPON FTTH [8]
منطقه اصلی شبکه FTTH:
شبکه اصلی شامل ارائه دهنده خدمات اینترنت است. تجهیزات (معمولا سرورهای BRAS و AAA) ، PSTN و تلویزیون کابلی ارائه دهنده تجهیزات هستند[8].
دفتر مرکزی شبکه FTTH:
وظیفه اصلی دفتر مرکزی میزبانی ازترمینال خط نوری و قاب توزیع نوری یا ODF[37] است و توان مورد نیاز را تامین میکند. گاهی اوقات ممکن است شامل برخی یا حتی تمامیاجزای منطقه اصلی شبکه را شامل شود[8].
منطقه تغذیه کننده شبکه FTTH:
منطقه تغذیه کننده از طریق فریمهای توزیع نوری از دفتر مرکزی تا نقاط توزیع گسترش پیدا میکند. این نقاط که به طور معمول کابینتهای خیابانی هستند، فریمهای توزیع فیبر نامیده میشوند و درون آنها اغلب تقسیم کنندههای سطح اول قرار میگیرند. کابل تغذیه کننده معمولا به عنوان توپولوژی حلقه از یک پورت GPON متصل میشود و مطابق شکل 11 به پورت GPON دیگر ختم میشود تا حفاظت نوع B را تامین کند. تقسیم کنندههای سطح یک با نسبت تقسیم دو به چهار توسط طراحی ارائه شده استفاده شده است. این نوع تقسیم کنندهها فیدر را قادر میسازند تا به دو پورت GPON از یک سمت متصل شود و در مجموع چهار کابل توزیع را در سمت دیگر تغذیه میکند. کابل فیبر نوری واقع شده بین دفتر مرکزی و تقسیم کنندههای سطح یک فیبر سطح یک نامیده میشود[8].
منطقه توزیع شبکه FTTH:
کابلهای توزیع تقسیم کنندههای سطح یک را که در داخل قابهای توزیع نوری قرار گرفته اند به تقسیم کنندههای سطح دو متصل میکنند. تقسیم کنندههای سطح دو اغلب در جعبه ای نصب شده بر روی ستون به نام پایانه دسترسی به فیبر یا FAT که معمولاً در ورودی محله قرار دارد، میزبانی میشوند. در طراحی مورد استفاده قرار گرفته در شکل 11 از تقسیم کننده سطح دوی یک به 16 استفاده شده است که به این معنی است که پایانه دسترسی به فیبر میتواند به 16 خانه سرویس رسانی کند. کابلهای فیبر نوری که در بین تقسیم کنندههای سطح دو و تقسیم کنندههای سطح یک قرار میگیرند فیبر سطح دو نام دارند[8].
منطقه کاربر شبکه FTTH:
در منطقه کاربر، کابلهای دراپ[38] یا فیبرهای سطح سه(2 مقاله)، برای اتصال تقسیم کنندههای سطح دو قرار گرفته در پایانه دسترسی به فیبر به محل مشترکین مورد استفاده قرار میگیرند. کابلهای دراپ دارای تعداد به نسبت کمتری از تارهای فیبر نوری میباشند و طول آنها تا 100 متر میرسد. در طراحی کابلهای دراپ ویژگیهایی همچون انعطاف پذیری، سبکی وزن، کم قطر بودن و سهولت در دسترسی و خاتمه در نظر گرفته شده اند. به منظور راحتی نگه داری آنها معمولا یک کابل دراپ هوایی در ورودی خانه مشترک با جعبه ترمینال[39] خاتمه مییابد و سپس یک کابل دراپ داخلی جعبه ترمینال را به جعبه ترمینال دسترسی[40] متصل میکند. در انتها نیز یک پچ کورد[41] پایانه شبکه نوری را به جعبهترمینال دسترسی وصل میکند[8].
بسیار حائز اهمیت است که فیبرهای نوری به نحوی توزیع شوند که طراحی بهینه، ساخت و نگه داری و کارکرد شبکه FTTH در بهترین حالت ممکن باشد. بنابراین به منظور طراحی معماری شبکه، طراحی، ساخت، نگه داری و عملکرد شبکه فیبر نوری، و برای انتخاب اجزای نوری شبکه FTTH، شرکتهای مخابراتی باید موارد زیر را در نظر داشته باشند[8]:
- مقیاس پذیری
- قابلیت زنده ماندن
- عملکرد
- هزینه ساخت و نگه داری
- امکان ارتقا شبکه
- قابلیت استفاده و مناسب بودن در طول عمر طراحی شده شبکه
طراحی شبکههای FTTH کار چالش برانگیزی است و باید عوامل مختلفی از جمله اندازه، هزینه و مقیاس پذیری شبکه در نظر گرفته شوند. هیچ مدل استانداردی برای این شبکهها وجود ندارد زیرا ماندگاری چنین شبکههایی شدیدا بستگی بهتراکم مشترکین آن و همچنین سازههایی که کاربران در آنها مستقر هستند دارد[8].
شکل 12 سلسله قدمهای لازم در طراحی یک شبکه FTTH را نشان میدهد. با توجه به توپولوژی نشان داده شده در شکل 11، طراحی با توجه به مکان قرارگیری مشترکین آغاز میگردد و با حرکت عقب گرد تا رسیدن به دفتر مرکزی در یک رویکرد از پایین به بالا انجام میپذیرد. شبکه ای که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است برای درک عمیقتر موضوع بررسی میشود. در این شبکه باید سرویسهای صدا و داده را به هزار مشتری در 238 مکان مختلف بدهد. با توجه به تفکیک جغرافیایی این مکانها و تعداد کاربران در هر مکان جداگانه، 185 پایانه دسترسی به فیبر برای اتصال این مشترکین به شبکه استفاده میشود. مکانهای نزدیک توسط پایانههای دسترسی به فیبر معمولی و هر یک از مکانهای مختلف توسط پایانههای دسترسی به فیبر اختصاصی سرویس دهی میشوند. Huawei MA5600T OLT واقع در دفتر مرکزی به عنوان بستر دسترسی استفاده میشود. اینترمینال خط نوری از 16 اسلات کارت GPON 8 پورته پشتیبانی میکند. دو سطح تقسیم برای ارائه نسبت تقسیم کلی 64 استفاده میشود. تقسیم کنندههای سطح یک دو به چهار هستند و تقسیم کنندههای سطح دو یک به 16 میباشند[8].
شکل 12 – قدمهای لازم برای طراحی یک شبکه GPON FTTH [8]
این بدان معناست که هر پورت GPON میتواند در مجموع به 64 کاربر خدمات رسانی کند. برای تعیین تعداد مورد نیاز پورت GPON از رویکرد پایین به بالا[42] استفاده میشود. با محاسبات ساده، میتوانیم ببینیم که 16 پورت GPON با نسبت تقسیم 64 برای سرویس دهی به 1000 کاربر کاملاً کافی است. این عبارت برای شبکههای FTTH صادق است که مکانها از نظر جغرافیایی نزدیک یکدیگر هستند و تعداد کاربران به طور مساوی بین مکانها توزیع شده است ، که این مورد ما نیست. با توجه به محدودیتهای شبکه ما، تعداد پورتهای مورد نیاز بسته به تعداد پایانههای دسترسی به فیبر محاسبه میشود. با توجه به نسبت تقسیم 64 ، هر پورت GPON میتواند در مجموع چهار پایانه دسترسی به فیبر را ارائه دهد زیرا هر پایانه دسترسی به فیبر دارای تقسیم کننده یک به 16 است ، سپس 48 پورت GPON برای سرویس 185 پایانه دسترسی به فیبر مورد نیاز است. دسته دیگری شامل 48 پورت GPON اضافی برای ایجاد امکان محافظت از نوع B استفاده میشود. تعداد کل کارتهایترمینال خط نوری GPON مورد استفاده این طراحی 12 عدد خواهد بود که در هر جهت 6 کارت وجود دارد. 6 عدد پایانه توزیع فیبر یا FDT[43] برای نگه داشتن تقسیم کنندههای سطح 1 استفاده میشود و هر پایانه توزیع فیبر دارای 8 تقسیم کننده است. در نتیجه هر پایانه توزیع فیبر به یک کارت ترمینال خط نوری با استفاده از 8 فیبر از یک جهت و به کارت پشتیبان با استفاده از 8 فیبر از جهت دیگر وصل میشود که در شکل 13 نشان داده شده است[8].
شکل 13 – قسمت تغذیه کننده شبکه GPON FTTH [8]
از دو حلقه تغذیه استفاده میشود ، اولین تغذیه کننده شامل 12 فیبر است که از این 12 عدد فیبر 8 عدد به 8 جدا کننده ی سطح یک در داخل پایانه توزیع فیبر-3 متصل میشوند. فیدر دوم حلقه دوم را که 5 پایانه توزیع فیبر دیگر را متصل میکند تشکیل میدهد. 4 و 32 فیبر اضافی ، بهترتیب در تغذیه کننده اول و دوم ، برای توسعه یا نگهداری در آینده ذخیره میشوند[8].
به بیان دیگر خارج از این مثال و در حالت کلی، باکسهای، میتوانند داخل ساختمان نیز قرار بگیرند. تقسیم کنندهها داخل این باکسها قرار میگیرند و خروجی این باکسها با کابلهای کم ظرفیت به سمت مشترکین میروند و اصطلاحا کابل دراپ [44] نامیده میشوند و دارای دو نوع هستند: ابتدا کابلهای بیرونی[45] که متکی به خود [46] هستند و هنگامیاستفاده میشوند که بخواهیم از روی پایه یا دیوار حرکت کنیم. جنس قسمت متکی به خود، از مفتول است و دو نگهدارنده جداگانه دارد که جنس آن نیز میتواند از مفتول باشد و تارهای فیبر نوری در وسط آنها قرار میگیرند. اما نوع دیگر کابلهای دراپ در داخل ساختمان استفاده میشوند و کابل دراپ درونی [47]استفاده میشود که قسمت متکی به خود را ندارد. اما طبق تجربیات بدست آمده، در ساختمانهای بلند که امکان آسیب دیدن کابلها وجود دارد، به این دلیل که هنگام کابل کشی برق ممکن است به فیبرها آسیب برسد. یا این که داخل خود واحد هنگام یکه همکاران برق کار به دلیل عدم شناخت کافی از فیبر ممکن است به فیبر اسیب وارد کنند و یا داخل سینیها یا لولهها بیش از اندازه کشش ایجاد کنند. به طور کلی در جایی که ارتفاع زیاد است و یا مسیر طولانی است، حتی در داخل ساختمان نیز بهتر است از کابلهای بیرونی استفاده شود ولی اگر مسیر کوتاه بود کابلهای درونی کافی هستند.
همچنین خود تارهای فیبر نوری هم باید دارای استانداردهای خاصی باشند. زیرا خمشهای زیادی به آنها وارد میشود. یکی از نقاط ضعف کابلهای فیبر نوری این است که در برابر خمش شرایط ناپایداری خواهند داشت و دارای تضعیف زیادی خواهند بود. بنابراین در تولیدکابل دراپها از استاندارد G-657 استفاده میشود.
کابلها وارد ATB میشوند و در آن جا ترکیب [48] میشوند و جوش فیبر نوری روی آنها صورت میگیرد.
دستگاههای ترمینال خط نوری در اداره مرکزی نصب میشود و سپس با کابلهای فیدر که کابلهای پرظرفیت فیبر نوری هستند از اداره مرکزی خارج میشویم و به سطح خیابانهای شهری میرویم. حال باید برای دسترسی به نقاط مختلف شهر از کابلهای کم ظرفیتتر استفاده کنیم که کابل توزیع [49] نامیده میشوند و فیبر اصلی را به نقاط مختلف توزیع میکنند. سپس این کابلها نیز وارد کابینتهایی میشوند که خروجی آنها کابلهای کم ظرفیتتر دراپ است و برای استفاده مشترکین هستند. در ساختمانهای بلند یا مجتمعهای مسکونی نمیتوان از FAT استفاده کرد و باید از باکسهای فلزی پر ظرفیت استفاده کرد و داخل این باکسها تقسیم کننده قرار میگیرد و از طریق خروجی تقسیم کنندهها با کابل دراپ به تک تک واحدها سرویس رسانی
میشود.
معماریهای مختلفی برای طراحی نقشه ODNوجود دارد. در تئوری میتوان از تقسیم کنندههای یک به 128 استفاده کرد، ولی در عمل تقسیم کنندههای یک به 64 بهتر هستند. میتوان از ترمینال خط نوری به یک تقسیم کننده مثلا یک به هشت رفت و سپس خروجی آن را به یک تقسیم کننده یک به هشت دیگر برد. مثلا اگر در یک مجتمع مسکونی باشیم که هشت طبقه دارد و هر طبقه دارای هشت مشترک است میتوان از این معماری استفاده کرد. از فواید اصلی استفاده از این معماری میتوان به کاهش چشمگیر هزینهها اشاره کرد. به این دلیل که این قسمت انتهایی است که بیشترین کابل را مصرف میکند و در این روش تا جایی که امکان دارد تقسیم کننده را به مشترک نزدیک کردهایم.
اما در شیوه دیگر معماری، به ساختمان نزدیک میشویم و تقسیم کننده بزرگی را در آن جا قرار میدهیم. مثلا تقسیم کننده یک به 64 برای همان مجتمع مثال قبلی، یعنی به ازای هر واحد یک کابل کشیدهایم. در این روش نسبت به روش قبلی، نگه داری سادهتر میشود زیرا در صورت خرابی تقسیم کننده یا بروز هر مشکل دیگری، فقط لازم است یک گره بررسی شود. ولی در حالت قبلی احتیاج بود که دو لایه چک شوند. اما در مقابل هزینهها نسبت به حالت قبلی افزایش پیدا میکند.
اما در طراحیهای انجام شده توسط شرکت، چون سرویس Iptv[50] هم به مشترکین ارائه میشود و در بعضی پروژهها دوربینهای مدار بسته نیز روی این بستر قرار میگیرند و به پهنای باند بیشتری نیاز است، طراحیها روی تقسیم کنندههای یک به 32 انجام میشوند.
طرح دیگری هم وجود دارد که پیشنهاد میکند که تقسیم کننده در کنار ترمینال خط نوری قرار بگیرد، در این روش به شدت هزینهها افزایش پیدا میکنند.
7-3 تضعیف در فیبر نوری [7]
هدر رفتهای مختلف فیبر نوری ناشی از عوامل ذاتی یا بیرونی است. هدر رفت در فیبر، که از تضعیف سیگنال [51]یا از تضعیف فیبر [52]نیز نامیده میشود ، نتیجه خواص ذاتی فیبر نوری (فیبر چند حالته و تک حالته) است. به غیر از اتلافهای ذاتی فیبر، انواع دیگری از اتلاف در فیبرهای نوری وجود دارد که به از دست دادن پیوند کمک میکند، مانند اتصال[53]، اتصالات وصله ای[54]، خم شدن و غیره.
تلفات جذب در فیبر نوری عامل اصلی تضعیف فیبر نوری در طول مسیر انتقال است. هنگامیکه فوتون با اجزای شیشه، الکترون یا یونهای فلزی در تعامل است، به دلیل رزونانس مولکولی و ناخالصیهای طول موج، قدرت نور جذب و به اشکال دیگر انرژی مانند گرما منتقل میشود.
شکل 14 – انواع هدررفت در یک فیبر نوری
اتلاف پراکندگی نتیجهی اعوجاج سیگنال نوری هنگام سفر در امتداد فیبر است. تلفات پراکندگی در فیبر نوری میتواند بین مدلی[55] یا درون مدلی [56] باشد. پراکندگی بین مدلی پهن شدن پالس به دلیل تفاوت تاخیر در انتشار بین حالتهای فیبر چند حالته است. پراکندگی درون مدلی پالسی است که در فیبر تک حالته پخش میشود، زیرا ضریب شکست یا ثابت انتشار با طول موج تغییر میکند. پراکندگی درون گرهای پالس، پخش شدگی پالس در فیبر تک حالته است زیرا ضریب شکست یا ثابت انتشار با طول موج تغییر میکند.
اتلافات پراکندگی در فیبر نوری ناشی از تغییرات میکروسکوپی در چگالی مواد ، نوسانات ترکیب ، ناهمگونیهای ساختاری و نقصهای تولیدی میباشند.
سه عامل فوق هدر رفتهای تضعیف ذاتی فیبر نوری هستند. طبق استانداردهای EIA/TIA-568 ، تلفات فیبر برای انواع مختلف فیبر به شرح زیر است:
شکل 15 – تلفات انواع مختلف فیبر
اتصال فیبر نوری یکی دیگر از انواع هدر رفت فیبر نوری است. با اتصال دو فیبر نوری به صورت انتهایی ، هدف از اتصال این است که اطمینان حاصل شود که نور عبوری از آن تقریبا به اندازه خود فیبر دست نخورده قوی است. اما مهم نیست که اتصالات در چه حدی خوب باشند، هدر رفت اتصال غیر قابل اجتناب است. تلفات اتصال فیبر چند حالته 0.1-0.5 دسی بل است که 0.3 دسی بل مقدار متوسط خوبی است. برای فیبرهای تک حالته، تلفات اتصال فیوژن معمولاً کمتر از 0.05 دسی بل است.
تلفات اتصال در فیبر نوری عبارت است از اتلاف توان نوری ناشی از اتصال یک دستگاه در خط انتقال یا فیبر نوری. اتصالات چند حالته 0.2-0.5 دسی بل (0.3 معمولی) تلفات خواهند داشت. کانکتورهای تک حالته ساخت کارخانه دارای 0.1-0.2 دسی بل هدر رفت دارند و کانکتورهای تک حالته پایان یافته زمین ممکن است تا 0.5-1.0 دسی بل (0.75 دسی بل ، حداکثر قابل قبول TIA-568) تضعیف داشته باشند.
خم شدن مشکل رایجی است که میتواند باعث هدر رفت فیبر نوری ناشی از کارکرد نادرست فیبر نوری شود. دو نوع اساسی خمش وجود دارد. یکی خم میکرو و دیگری خم شدن کلان که در شکل زیر نشان داده شده اند. خم شدن ماکرو به خم شدن بزرگ فیبر (با شعاع بیش از 2 میلی متر) اشاره دارد.
شکل 16 – تضعیف ناشی از خمش در فیبر نوری
8-3 محاسبه بودجه پیوند [7]
هنگام اندازه گیری کل هدر رفت فیبر نوری، که برای محاسبه “بودجه پیوند[57]” نیز مورد استفاده قرار میگیرد، انواع تضعیفهایی که به آنها اشاره شد را باید در نظر گرفت. به علاوه این که، حاشیه بودجه قدرت نور (به دلیل فرسوده شدن فیبر، خم شدن و پیچ خوردگی و غیره) نیز مهم است. بیشتر طراحان سیستم حاشیه بودجه ضرر 3-10 دسی بل را اضافه میکنند. البته اگر بودجه قدرت مانند برخی از پیوندهای چند حالته 10G، دو دسی بل باشد ، این قانون بی اهمیت است. بنابراین محاسبه هدر رفت در فیبر نوری باید به شرح زیر باشد:
بودجه پیوند = [طول فیبر (کیلومتر) * تضعیف فیبر در کیلومتر] + [تضعیف اتصالات * تعداد اتصالات] + [از دست دادن اتصال * تعداد اتصالات] + [حاشیهایمنی]
در اینجا نمونه ای از یک پیوند چند حالته 850 نانومتری 2 کیلومتری با 5 اتصال (2 کانکتور در هر انتها و 3 اتصال در پچ پنل در پیوند) و یک اتصال در وسط آورده شده است. حاشیه بودجه ضرر 5 دسی بل است. بنابراین کل از دست دادن فیبر نوری این پیوند به شرح زیر است:
[2 km*3.5 dB/km] + [1*0.3 dB] + [5*0.3 dB] + 5 dB = 12.3 dB
9-3 توصیه هایی در باب کاهش هدر رفت در فیبر نوری
به منظور اطمینان از اینکه توان خروجی میتواند در محدوده ی حساسیت گیرنده باشد و حاشیه کافی برای تضعیف عملکرد با گذشت زمان ایجاد کند، کاهش تضعیف فیبر نوری یک مسئله اساسی است. در اینجا چند رویکرد رایج در طراحی و نصب پیوند فیبر ارائه میگردد[7]:
- بایداطمینان حاصل کرد که کابلهای با کیفیت بالا ویژگیهای مشابه تا آنجا که ممکن است استفاده شوند و تا حد امکان از اتصالات با کیفت استفاده شود.
- بهتر است اطمینان حاصل شود که هدر رفت ورودی باید کمتر از 0.3دسی بل و هدر رفت اضافی باید کمتر از 0.2 دسی بل باشد.
- باید سعی شود از کل دیسک برای پیکربندی (تک دیسک بیش از 500 متر) برای به حداقل رساندن تعداد اتصالات استفاده شود و در حین اتصال، الزامات پردازش و محیط را به شدت دنبال شوند.
- اتصالات اتصال دهنده باید دارای پچ عالی و اتصال بسته باشند تا بتوانند از نشت نور جلوگیری کنند و از تمیزی اتصالات اطمینان حاصل شود.
- انتخاب بهترین مسیر و روش برای قرار دادن کابلهای فیبر در طول طراحی ساختمان بسیار حائز اهمیت هستند.
- انتخاب و تشکیل یک تیم ساختمانی واجد شرایط برای تضمین کیفیت ساخت و ساز ضروری است.
- تقویت کار حفاظتی، به ویژه حفاظت از صاعقه، حفاظت الکتریکی، ضد خوردگی و ضد آسیب مکانیکی باید صورت گیرد.
- از لوله با کیفیت بالا برای جمع شدن حرارت استفاده شود.
3-10 انواع تجهیزات شبکه
در ادامه به بررسی انواع تجهیزات شبکه میپردازم. تجهیزات تست شبکه عبارتند از:
خطایاب بصری[58] : یک قلم نوری است که با طول موج 625 نانومتر کار میکند که طول موج نور مرعی قرمز است. این نور قرمزرنگ توسط این قلم در کابل تابانده میشود و هر جا که کابل مشکل داده باشد نور قرمز از آن نقطه خارج میشود با در حالی که یک تار را که فیوژن کردهایم در طرف دیگر کدام کابل است نیز با این روش از طریق تاباندن نور قابل تشخیص است.
شکل 16 – یک نمونه از خطا یاب بصری [9]
بازرس محدوده[59]: با استفاده از این دستگاه کیفیت اتصال دهندهها را با استفاده از نرم افزارهای موجود بررسی میکنیم و به ما میگوید که مثلا در سر اتصال دهنده خط و خشی وجود دارد یا چرب شده است با گرد و خاک روی آن نشسته است یا چسب روی آن هست یا تمیز است و اگر مشکل داشت باید تعویض شوند و در صورتی که مشکل اساسی نبود میتوان آن را با دستمالهای مخصوص تمیز کرد.
شکل 17 – یک نمونه از بازرس فیبر [6]
مجموعه تست هدر رفت نوری :[60] یک عدد داز این دستگاه در ابتدای مسیر فیبر نوری و دیگری در انتهای مسیر قرار میگیرد و با یک توان و طول موج خاصی ارسال را انجام میدهیم و در سمت مقابل با دریافت در آن طول موج و بررسی توان موج، میتوان به میزان افت در مسیر پی برد.
شکل 18 – یک نمونه دستگاه تست هدر رفت نوری [9]
:[61]OTDRدر زمانهای مختلف لیزر را در مسیر تار فیبر نوری میتاباند و بازگشتهایی که در مسیر فیبر نوری داریم را اندازه گیری میکند و در نهایت یک گراف خروجی بر حسب انرژی و فاصله میدهد که موارد زیادی را مشخص میکند مثل این که طول مسیر چقدر است، افت مسیر چقدر است، در کجاها شکستگی وجود دارد، در کجاها خمش وجود دارد، در کجاها فیوژن داریم،کجا اتصال دهنده داریم و انتهای مسیر کجا است.
شکل 19 – یک نمونه از دستگاه [9] OTDR
منابع
[1]. Pesovic, Ana. “Passive Optical Local Area Network (POL).” Slide Player, Mar. 2016, slideplayer.com/slide/12035060.
[2]. “What Is GPON and How Does It Work?” Hitrontech, us.hitrontech.com/learn/what-is-gpon-and-how-does-it-work. Accessed 30 Sept. 2021.
[3]. Irving. “Overview of GPON Technology.”
FS Community, 15 June 2016, community.fs.com/blog/overview-of-gpon-technology.html.
[4]. “What Is the Difference Between OLT and ONT?” Hitrontech, us.hitrontech.com/learn/what-is-the difference-between-olt-and-ont. Accessed 30 Sept. 2021.
[5]. John. “What Is a Fiber Optic Splitter?” FS Community, 7 Dec. 2012, community.fs.com/blog/what-is-a-fiber-optic-splitter-2.html.
[6]. “TL-DFM-100 MPO MTP Fiber Inspection Kits.” TARLUZ, www.tarluz.com/product-details/tl-dfm-100-mpo-mtp-fiber-inspection-kits. Accessed 30 Sept. 2021.
[7]. “Different Types of Losses in Optical Fiber.” MeFiberOptic, mefiberoptic.com/different-types-of losses-in-optical-fiber. Accessed 30 Sept. 2021.
[8]. M.Al-Quzwini, Mahmoud. “Design and Implementation of a Fiber to the Home FTTH Access Network Based on GPON.” International Journal of Computer Applications, vol. 92, no. 6, 2014, pp. 30–42. Crossref, doi:10.5120/16015-5050.
[9]. Shabake Takvin Andishe Bartar. takvinco.ir. Accessed 30 Sept. 2021.
[10]. “Copper vs. Fiber – Which to Choose?” Multicominc, www.multicominc.com/training/technical-resources/copper-vs-fiber-which-to-choose. Accessed 30 Sept. 2021.
- Wide-area network ↑
- Local-area network ↑
- Gigabit Passive Optical Network ↑
- Passive optical network ↑
- Asynchronous Transfer Mode ↑
- Point to multi point ↑
- Optical Line Terminal ↑
- Optical Network Terminal ↑
- Internet Protocol ↑
- Information Communication Technology ↑
- Metro Ethernet ↑
- Plesiochronous Digital Hierarchy ↑
- Synchronous Digital Hierarchy ↑
- Access Terminal Box ↑
- Terminal Box ↑
- Fiber Access Terminal ↑
- Small Form Factor Pluggable ↑
- Optical Network Unit ↑
- Fiber To The x ↑
- Fiber To The Home ↑
- Voice over Internet Protocol ↑
- Session Initiation Protocol ↑
- Multiprotocol Label Switching ↑
- Asynchronous transfer mode Passive Optical Network ↑
- Broadband Passive Optical Network ↑
- Ethernet Passive Optical Network ↑
- Fiber To The Desktop ↑
- Simplex ↑
- Angled Polish Connector ↑
- Splitter ↑
- Internet Service Provider ↑
- Data center ↑
- Up stream ↑
- Down stream ↑
- Terminal point ↑
- Channel loss budget ↑
- Optical Distribution Frame ↑
- Drop cables ↑
- Terminal Box ↑
- Access terminal box ↑
- Patch cord ↑
- Bottom-top ↑
- Fiber Distribution Terminal ↑
- Drop cable ↑
- Outdoor cable ↑
- Self-support ↑
- Indoor drop cable ↑
- Fusion ↑
- Distribution cable ↑
- Internet Protocol Television ↑
- Signal loss ↑
- Fiber loss ↑
- Splicing ↑
- Patch connections ↑
- Intermodal ↑
- Intramodal ↑
- Link budget ↑
- Visual Fault Detector ↑
- Inspection scope ↑
- Optical loss test set ↑
- Optical time-domain relfectometer ↑